Türkiye iyi bir marka olabilir mi?

Ülke markalaşması bir kalkınma projesidir.

İnsanlık tarihi boyunca toplumlar itibarlarını hep önemsemiştir. Günümüzün hızlı küreselleşen uluslararası sisteminde ise bir ulusun imajı, o ülkenin en önemli ekonomik göstergelerinden biri olmuştur. Yabancıların algılarını doğru yönetebilen ülkeler, yatırımcı ve turist çekme konusunda daha başarılı oluyorlar. Bu yüzden ülke markalaşması aslında, algı yönetimine dayanan bir kalkınma projesidir. ^[1]

Türkiye bir süper marka olabilir mi? Ya da bir ülke nasıl marka olur?

İngiliz marka uzmanı Bill Colegrave bu ikinci soruya ‘Markalaşmanın iki yolu var; ya ülke markalaşır, ya da ülkenin içinden çıkan markalar ülkeyi peşinden sürükler’ yanıtını veriyor. İsviçre denince bankaların, İtalya denince tasarımın, Tayland denince ipeğin akla gelmesi gibi, Türkiye’yi markalaştıracak alanlar da bulunabilir. Benzetme yapmak gerekirse Türk lokumu ve Türk havlusu ilk akla gelenler. Ancak bu iki ürün de markaya hoşluk getirmekle birlikte prestij katmakta yeterli değil.

Süpermarkalar anlamına gelen Superbrands adlı şirketi satın alıp 50 ülkeye yayan Bill Colegrave Türkiye’nin markalaşmada en büyük şansını turizmde görüyor. Colegrave’e göre Türkiye algısını değiştirmek için garantili yatırım yapılacak olan anahtar alan orası.^[1]

Marka adı Törökország!

Öncelikle şu “Türkiye’nin tanıtımı” söyleminden derhal vazgeçmeliyiz. Ne demek Türkiye’nin tanıtımı?.. “Üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımada olan Türkiye’de yönetim biçimi laik, demokratik cumhuriyettir. Fındık, buğday, mısır, fasulye…” cümleleriyle başlayan “tanıtım”ın hangi cümlelerle biteceğini tahmin edebilirsiniz. İsrseniz tanıtım cümlenizi “Türkiye’de dört mevsimi aynı anda yaşarsınız. Güzel plajlarımız, şu kadar yataklı beş yıldızlı otellerimiz var…” şeklinde kurun, sonuç değişmez. Kavramları doğru kullanmadan eylemleri doğru yönetmek mümkün değildir.

turkey Sorun, Türkiye’nin bu “tanıtım” yanlışından “markalaşma stratejisi”ne adım atamamasından kaynaklanıyor. “Marka” ve “markalaşma” kavramlarının ne ölçüde ayağa düştüğünün ve içi boşaltıldığının farkında olduğum halde kullanmak zorundayım. Bu küçük uyarıyla boş tarafını görmeyip dolu tarafına bakmanızı temin etmiş olurum diye düşünüyorum. Belki de “söz”ün gücünü kaybetmesine ve “markalaşma” sakızına tepki olarak Kürşat Bumin, bir yazısında “Biz İstanbul’u marka olsun diye sevmedik.” diyor. Ancak Bumin’e şunu söylemek gerekir ki “Biz İstanbul’u marka olduğu için seviyoruz.” “İstanbul markası” dediğimiz, zihnimizde oluşan özgün “İstanbul algısı”ndan başka nedir ki? ^[1]

Peki Türkiye “marka” olabilme yolunda ne tür adımlar atıyor, Türk kamu kurumları Türkiye’nin markalaşması yolunda ne tür hazırlıklar ve çalışmalar yapıyor hep birlikte merakla ve hevesle takip ediyoruz.

En son Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tanıttığı “Türkiye markası” için hazırlanan çalışmalar, daha önce TL logosunda olduğu gibi işin uzmanlarından ciddi eleştiriler aldı. Bu son gelişmeler ışığında Türkiye ve diğer ülkelerin markalaşmaya bakış açılarını görmek ve ufak da olsa bir fikir edinmek için belki şöyle bir karşılaştırma ve derleme yapabiliriz…

– Ülke Başbakanlık/Başkanlık Logoları